Trong những sa bàn mô phỏng lại các trận đánh tiêu biểu của quân và dân Duy Xuyên suốt dọc chiều dài lịch sử đấu tranh kiên cường, bất khuất chống Pháp và Mỹ tại phòng trưng bày truyền thống cách mạng huyện, có sa bàn về “Đồng khởi súng bẹ dừa” đã gây sự chú ý quan tâm của rất nhiều người. Có lẽ, trong chúng ta chỉ có Đồng khởi Bến Tre làm chấn động cả thế giới trong những năm 60 của thế kỷ trước. Vậy mà, tại Duy Nghĩa, huyện Duy Xuyên cũng có-Đồng khởi súng bẹ dừa-như là “huyền thoại” một thời máu lửa.

          Gặp lại cô Nguyễn Thị Như Mai, người nữ Bí thư Đảng ủy xã Xuyên Thọ (nay Duy Nghĩa), giờ cô đã ở vào tuổi 85, mọi ký ức của cô như sống lại thời khắc hào hùng năm xưa…

         Cách đây 54 năm trong phong trào đồng khởi phá ấp chiến lược, đồn bót địch, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ huyện Duy Xuyên, du kích và nhân dân Duy Nghĩa cùng với nhiều địa phương trong huyện tích cực tìm cách tiêu diệt bọn ác ôn trong hội đồng xã. Bấy giờ, tuy khí thế cách mạng tiến công sôi sục diễn ra khắp miền Nam, nhưng do nhiều yếu tố dân quân du kích chưa được trang bị vũ khí hiện đại, mà còn sử dụng vũ khí rất thô sơ, chủ yếu là dao găm, mã tấu. Cả tiểu đội chỉ có vài khẩu súng và ít lựu đạn. Trong khi đó về phía địch được trang bị vũ khí tối tân hiện đại. Để khắc phục sự thiếu thốn về vũ khí và chuẩn bị thời cơ giành chính quyền. Đảng bộ xã Xuyên Thọ đã tổ chức nhiều lần họp bàn để Đảng viên hiến kế đánh địch. Cuối cùng, sáng kiến của của đồng chí Mai- Bí thư Đảng ủy xã đưa ra là dùng bẹ cây dừa nước làm giả các loại súng, lấy lọ nồi tẩm dầu lửa và đất sét bôi đen nên nhìn giống y các loại súng thật khác. Sáng kiến ngay lập tức được cấp ủy Đảng và du kích xã thống nhất cao. Để tiến hành như kế hoạch, công tác chuẩn bị được phân công cụ thể, những đồng chí khéo tay được điều vào ban “chế tạo vũ khí”, tích cực ngày đêm đốn bẹ dừa nước làm súng, mọi thông tin về chế tạo súng giả được tuyệt đối bí mật.

         Sau hơn một tháng ròng “chế tạo”, số “vũ khí” cần thiết để trang bị cho lực lượng đồng khởi của ta đã được chuẩn bị xong. Kế hoạch đồng khởi được chuẩn bị chu đáo và cẩn thận. Trước khi khởi nghĩa một ngày, lực lượng du kích cơ sở và du kích mật tiêu diệt những tên ác ôn khét tiếng, đêm xuống mang súng vào trong thôn, xóm làng để biểu dương lực lượng. Bà con nhân dân thì phao tin có lực lượng bội đội chủ lực chuẩn bị đánh lớn làm cho bọn tề ngụy hết sức hoang mang lo sợ. Mọi công việc chuẩn bị đã hoàn tất, chỉ chờ nhận tín hiệu từ cơ sở ta đang ở trong lòng địch làm nội ứng sẽ phát lệnh, nhưng cuối cùng phải hành động sớm hơn dự định hai tiếng đồng hồ, do cơ sở báo tin, bọn tề ngụy tập trung ăn nhậu tại nhà ông Ngô Dưỡng gần chợ Nồi Rang, tranh thủ thời cơ, lệnh tấn công được phát ra lúc 5h chiều ngày 20/9/1964. Thừa lúc trời có mưa, lại vào chập choạng tối nên rất thuận lợi cho việc ém quân, du kích chia làm nhiều tổ, mỗi tổ từ 6 đến 7 người cùng với một tiểu đội của Huyện đội Duy Xuyên và Thị đội Thị xã Hội An tăng cường, đồng loạt tấn công vào hội đồng xã Xuyên Thọ- trụ sở đóng tại Đình Túi (đình Thọ Sơn) chợ Nồi Rang. Trước khí thế tấn công bất ngờ, mạnh như vũ bão của quân cách mạng, bọn lính dân vệ làm nhiệm vụ bảo vệ trụ sở hội đồng xã khiếp sợ bỏ chạy. Ta tiêu diệt tại chỗ 5 tên ác ôn, trong số đó có một tên Bí thư Quốc dân đảng, bắt gọn toàn bộ mâm Hội đồng xã, thu 6 khẩu súng các loại. Nhờ đồng khởi súng bẹ dừa ta đã nhanh chóng làm chủ trận địa lập nên kỳ tích và giải phóng hoàn toàn xã Xuyên Thọ ngay trong đêm 20/9/1964, tạo tiền đề mở đầu cho Cẩm Thanh, Hội An cũng Đồng khởi súng bẹ dừa vào đêm 21/9/1964 làm thành thế liên hoàn chủ động hỗ trợ nhau giành chính quyền giải phóng cả khu vực rộng lớn. Về sau, vào năm 1966, một nhà thơ đã viết trong báo Giải phóng: “Đứng lên bằng súng bẹ dừa, Quê ta Đồng khởi: Mỹ thua ngụy nhào…”.

        Nay còn đó, nhân chứng lịch sử của vùng đất Khu Đông anh hùng là những rặng dừa nước xanh tươi dọc theo triền sông ngập mặn. Bà con kể rằng từ bến Chùa, xã Duy Nghĩa đến bến An Lương, xã Duy Hải vài chục năm trước là rừng dừa nước xanh tốt, ngút ngàn không chỉ cung cấp nguồn lợi thủy sản cho nhân dân trong vùng mà còn là nơi sản xuất “vũ khí” cho sự kiện lịch sử này.

      Bến Chùa- nơi diễn ra Đồng khởi súng bẹ dừa Duy Nghĩa được Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Nam xếp hạng di tích lịch sử cấp Tỉnh và địa phương cũng đã qui hoạch một diện tích rộng bên bờ Nam Cửa Đại để xây dựng bia di tích.

       Rất tiếc, do sự xâm thực bồi lở ở hạ lưu sông Thu Bồn, phần lớn khu vực  rừng dừa và một ít diện tích của bến Chùa bị lở ra sông làm cho khoảng cách từ rừng dừa nước phía bờ Nam của xã Duy Nghĩa và rừng dừa 7 mẫu Cẩm Thanh xa hơn, lòng sông rộng hơn. Giờ đây, cầu Cửa Đại- Cây cầu mơ ước đang nằm trong vòng tay của nhân dân Duy Xuyên- vùng Đông Quảng Nam và sẽ mãi mãi nghe tiếng sóng rì rào kể về chiến công vang dội Đồng Khởi bằng súng bẹ dừa ở một thời gian khó, đang chuyển mình vươn lên để mãi xứng đáng với truyền thống hào hùng của cha ông.

Nguyễn Thị Tuyết

fShare

Tweet