Anh Lê Văn Minh đón tôi từ tận quốc lộ 1. Chào nhau rất nhanh, anh nói: “Anh chở em qua nhà dượng Bốn nghe, dượng vô đây sớm, nên biết nhiều chuyện lắm”. Dượng Bốn của anh Minh, tên đầy đủ là Hồ Chơn, gốc gác ở thôn 3, xã Duy Hải (huyện Duy Xuyên) hiện sống tại huyện Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận. Khi chúng tôi đến, ông cùng vợ là bà Lê Thị Nhượng đang chăm cháu nội. Thằng bé bị đau, khó chịu, nên hay khóc ngắt quãng. Chắc được nghe anh Minh nói trước và ít nhiều đoán được điều tôi sắp nói, ông Chơn mở chuyện: “Khổ quá phải đi, kiểu đi kinh tế tự do ấy, đâu hồi năm 1984. Trước khi vô, làm chuyến thăm dò trước, cũng may là đã có người Quảng mình trong này rồi”. Tôi hỏi: “Hồi đó, khi bác quyết định đi, bác gái có chịu không?”. Ông Chơn chưa kịp trả lời, đang ngồi đẩy võng ru cháu ở nhà dưới, bà Nhượng vọng lên: “Chịu chớ sao không chịu”.
Vợ chồng ông Hồ Chơn, quê Duy Xuyên, hiện sống tại Hàm Thuận Nam, Bình Thuận. Ảnh: XUÂN THỌ
Hơn 30 năm trước, vợ chồng ông Chơn khăn gói mang 3 đứa con trai nheo nhóc rời bỏ quê nghèo chỉ với một ý niệm duy nhất, là quyết tâm thoát khổ. Thời đó, vùng đông Quảng Nam bạt ngàn là cát. Cái thuở chỉ biết bấu víu vào nông nghiệp, mà sống trên nền cát, chỉ có cái đói là hiện hữu. “Nên mới đi đó. Một phần mình chỉ muốn bớt khổ, còn phần lớn là để mấy thằng con nó được đủ đường học hành, chớ không thể hết cha tới con, rồi đến cháu vùi đầu trong khó khăn mãi” - ông Chơn nói như cắt nghĩa. Rời khỏi quê nhà, chưa bao giờ là điều dễ dàng, mà nếu không nghĩ đến cho con cháu, thì giữa quyết tâm đến hành động đôi khi xa vời vợi. Nói vậy, không phải vô Bình Thuận là sướng ngay, mà cũng phải trải qua dặm trường trần ai. Sau 10 năm, từ đất đai tốt hơn, khí hậu thuận lợi, cùng với tâm thế không quản nhọc nhằn, người Quảng trên đất Bình Thuận mới vơi đi nhiều gian khổ.
Xuân Thọ