Ở làng Bàn Thạch, cá đối cồi tháng bảy, tháng tám đã trở thành một khúc hòa tấu dân dã, ngon và lạ miệng. Cũng vị ngọt, béo bùi pha chút cay cay nhưng sao cứ mơn man trong lòng tưởng như không bao giờ chán.
Không chỉ nổi tiếng với nghề chiếu truyền thống, làng Bàn Thạch (xã Duy Vinh) còn có thiên nhiên hữu tình. Mùa này, trên sông Bàn Thạch, bên cạnh các loại cá quen thuộc như cá hồng, cá mú, cá diếc, cá ngạnh… còn xuất hiện nhiều cá đối cồi hơn thời điểm khác.
“Anh về Bàn Thạch em trải chiếu cho anh nằm
Tình sâu nghĩa nặng mấy con trăng rằm không phai”
Cá đối có lẽ không hề xa lạ với nhiều người. Tuy nhiên, cá đối cồi thì không phải ai cũng được thưởng thức qua. Cá đối cồi câu ở sông Bàn Thạch thường nặng chừng gần 1 kg, hiện giá hơn 250.000 đồng/kg. Cá đối cồi tuy được giá là vậy nhưng mỗi khi đi thả lưới, quăng chài hay câu, ngư dân thường giữ lại cho gia đình hoặc biếu người thân vì nó thuộc diện thượng phẩm.
Trong thực đơn thường ngày của cư dân bên sông Bàn Thạch, cá đối cồi được chế biến thành nhiều món ngon. Trước tiên là cá hấp. Cá vừa bắt được mang về bỏ vây, bỏ ruột, đánh sạch vảy để ráo và ướp gia vị cho thấm; thêm bún, nấm, củ hành, tương, ớt, gừng, thịt lợn bằm lên mình cá trước khi đem hấp cách thủy. Hoặc đơn giản thì chỉ cho cá vào nồi hấp với hành lá. Hấp xong, mở nắp nồi, thêm vài cọng ngò, lát ớt. Sau đó, chỉ việc cuốn từng miếng cá đối cồi trắng nõn với xà lách, húng cây, cải bẹ xanh… chấm nước mắm chua cay.
Không thể không kể đến món cá đối cồi kho già lửa với dưa cải muối. Cho cá đã ướp gia vị vào nồi nấu nhỏ lửa cho thấm rồi bỏ dưa cải muối vào kho, có thể thêm một lớp thịt lợn ba chỉ. Điểm thu hút nhất của món này chính là vị ngọt rất riêng của từng thớ thịt cá trắng ngần xen chút hăng hăng của dưa cải không thể lẫn đi đâu được, ăn với cơm vừa thơm vừa béo.
Đặc biệt, cá đối cồi xuất hiện với món cháo đậm đà ngon không gì bằng trong các bữa ăn đổi vị hay đãi khách thăm nhà. Cá rửa sạch, xẻ bụng, bỏ ruột, nhớ không bỏ cục “cồi” (dạ dày). Nếu cá to có thể cắt thành từng khúc dài. Mang cá ướp cùng vài thìa nước mắm, một muỗng hạt nêm, một ít tiêu xay, một muỗng ớt bột, vài thìa nước màu và một thìa đường trong khoảng 20 phút. Gạo để nấu cháo nên kết hợp cả gạo tẻ và nếp. Trong khi chờ cá thấm gia vị, gạo ngon đem rang cho hơi vàng trước khi đổ nước vào nấu cháo sẽ giúp cháo không quánh đặc. Cá đã thấm gia vị cho vào nồi cháo đang sôi. Năm bảy phút sau tắt bếp. Thịt cá trắng, ngọt, bùi, chấm với nước mắm ớt, ăn hoài không ngấy. Hành lá băm nhỏ vừa để trang trí tô cháo vừa giúp ngon miệng hơn, rắc thêm một chút tiêu, ớt bột trước khi ăn để có cảm giác cay nồng.
Văn Hoàng