Nghề
sản xuất nước mắm truyền thống ở xã Duy Hải đã tồn tại từ lâu đời nay. Nhưng
thời gian gần đây, với sự xuất hiện của nhiều sản phẩm nước mắm công nghiệp với
mẫu mã, nhãn mác phong phú; nước mắm truyền thống đang dần mất vị thế trên thị
trường phải đối mặt với nhiều khó khăn, hoạt động cầm chừng và vẫn loay hoay
tìm đầu ra cho sản phẩm của mình.
Xã
Duy Hải hiện có 5 cơ sở chế biến nước mắm theo cách thủ công truyền thống. Nếu
như trước đây nghề này giúp người dân địa phương trở nên khấm khá, tạo được
việc làm cho nhiều lao động thì vài năm trở lại đây, sự xuất hiện của hàng loạt
sản phẩm nước mắm đóng chai có thương hiệu trên thị trường đã làm giảm đáng kể
lượng mắm tiêu thụ của địa phương. Bà Trương Thị Liên, chủ cơ sở nước
mắm Sỹ Liên, ở thôn An Lương, xã Duy Hải cho hay, trước đây việc
sản xuất và tiêu thụ mắm của gia đình bà có nhiều thuận lợi, sản phẩm nước mắm
của gia đình tiêu thụ mạnh và xuất bán được nhiều nơi; mỗi ngày tiêu thụ hàng ngàn lít, còn hiện nay chỉ bán được vài trăm
lít, kiếm lãi vài trăm ngàn đồng. Hiện sản phẩm của cơ sở Sỹ Liên này cũng chỉ tiêu
thụ ở một số thị trường quen như Đại Lộc, Đà Nẵng do tư thương đến lấy và đi
bán dạo. Chồng bà Liên, ông Ngô Đình Nhược cũng đã phải bỏ nhà, bỏ nghề đi làm
thợ hồ để trang trải kinh tế gia đình, chỉ còn bà Liên ở nhà cố giữ nghề truyền
thống. Bà Trương Thị Liên chia sẻ: “ thị trường cũng ra nhiều loại mắm lắm,
có cả hàng trăm loại mắm, tui đi bỏ hàng tui biết, hàng trăm loại cạnh tranh
với nhau. Ở quê mình chỉ làm truyền thống thôi, mình không cạnh tranh nổi,
nhưng họ ăn quen với chất lượng nước mắm mình nên họ vẫn ăn nước mắm mình thôi,
so với mấy năm thì thua sút hơn rất nhiều”.
Hơn
40 năm chuyên nghề chế biến nước mắm, ông Phạm Duy Trinh, chủ cơ sở nước mắm Duy
Trinh ở thôn An Lương, xã Duy Hải cũng gặp cảnh tương tự. Lúc thị trường nước
mắm chưa có sự cạnh tranh như bây giờ thì mỗi năm cơ sở của ông Phạm Duy Trinh
muối được vài chục tấn cá, còn bây giờ chỉ được 1/3 so với trước. Ông Trinh
thừa nhận, sở dĩ nghề nước mắm ở địa phương gặp khó khăn là do thị trường tiêu
thụ bị thu hẹp vì giá cả không thể cạnh tranh với các sản phẩm nước mắm có
thương hiệu, được quảng bá rộng rãi trên thị trường hiện nay. Mặc dù hiện
nay mỗi tháng gia đình ông không thu lời từ nghề này bao nhiêu, nhưng cái
nghiệp đeo đuổi khiến ông không dứt bỏ. Ông cũng quyết không làm giảm chất
lượng mắm để giữ nghề truyền thống. “Mình
hồi xưa tới giờ truyền thống rồi, ai thích thì họ xài, không thích thì thôi.
Chừ mình đổi qua làm như nước mắm công nghiệp vẫn được nhưng mà mất đi cái
truyền thống vốn có, ở nhà tui cũng có tài liệu chế biến nước mắm công nghiệp
nhưng tui không làm”. -Ông Phạm
Duy Trinh nói.
Những
năm gần đây, sản phẩm nước mắm Sỹ Liên, Duy Trinh hay thương hiệu như Bảy Tân,
Cửa Đại của xã Duy Hải cũng tham gia nhiều hội chợ do huyện và tỉnh tổ chức để
quảng bá sản phẩm của mình, nhưng đến nay hầu hết các thương hiệu sản phẩm này
cũng không vươn rộng ra thị trường được. Chủ yếu là để phục vụ bán hàng làm quà
tặng, còn phần lớn là phải
chuyển sang đựng trong canh nhựa rồi thông qua tư thương lấy đi bán, vì để tư
thương dễ phân nhỏ ra bán lại và dễ kiếm lời hơn.
Nước mắm truyền thống thơm ngon, giữ được nguyên chất nhưng người
tiêu dùng ít sử dụng, ngược lại sản phẩm nước mắm công nghiệp đã pha các chất phụ gia như hương liệu, chất
tạo màu, chất bảo quản lại được nhiều người lựa chọn, bởi họ cho rằng sản phẩm
nước mắm truyền thống co giá quá cao. Đây cũng là vấn đề trăn trở của địa
phương. Ông Võ Quốc Hai – Trưởng ban nông nghiệp xã Duy Hải cho biế: “ là nghề truyền thống nhưng không thể cạnh tranh
với các sản phẩm khác bên ngoài. Bởi vì họ lấy sản phẩm của mình về chế biến lại nhưng
lại tiêu thụ tốt hơn. Địa phương đề nghị các cấp các ngành chức năng của nhà
nước quan tâm tạo điều kiện giúp địa phương phát triển làng nghề nước mắm An
Lương” .
Để xây dựng thương hiệu và khẳng định
thương hiệu cho sản phẩm nước mắm truyền thống, thiết nghĩ ngành chức năng và
chính quyền địa phương cần đẩy mạnh công tác hỗ trợ cho các cơ sở sản xuất thủ
công truyền thống nói chung ứng dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công
nghệ vào sản xuất, cải tiến mẫu mã, chủng loại sản phẩm, nâng cao chất lượng
sản phẩm và sức cạnh tranh. Đồng
thời tạo điều kiện hỗ trợ về vốn vay giúp các hộ, các cơ sở sản xuất mở rộng
sản xuất kinh doanh nhằm tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập và giải quyết việc
làm cho lao động tại chỗ./.
Tuyết Mai