Lúc 8 giờ 30 phút sáng qua 11.6, nồng độ mặn đo được trên sông Thu Bồn tại khu vực trạm bơm điện 19.5 lên đến 4,7 phần nghìn, buộc lực lượng thủy nông phải lập tức tắt tất cả các tổ máy của công trình thủy lợi trọng yếu này. Ông Lê Tấn Hướng - cán bộ Hợp tác xã Dịch vụ sản xuất & kinh doanh tổng hợp Duy Phước cho biết, trạm bơm 19.5 đảm nhận việc cung ứng nước tưới cho 400ha lúa trên địa bàn thôn Câu Lâu Tây, Lang Châu Bắc, Câu Lâu Đông, Mỹ Phước, Hà Nhuận, Triều Châu của xã Duy Phước và gần 100ha lúa khác ở một số vùng thuộc xã Duy Vinh. Ông Hướng nói: “Từ ngày 16.5 đến nay, nhờ các thủy điện phía thượng nguồn xả nước nên vùng hạ du sông Thu Bồn hết bị nhiễm mặn. Do vậy, nông dân đã gieo sạ được toàn bộ số diện tích lúa. Thế nhưng, sáng 11.6, mặn bất ngờ xâm nhập sâu vào tuyến sông này với nồng độ vượt mức cho phép rất nhiều lần nên chúng tôi phải ngưng vận hành trạm bơm 19.5. Hiện nay, cây lúa đang trong giai đoạn mạ non, theo quy định thì khi nồng độ mặn trên 0,4 phần nghìn là tuyệt đối không được bơm nước tưới, vì nếu bơm chắc chắn sẽ dẫn đến ruộng lúa bị chết héo”.

Đang tỉa dặm mấy đám lúa trên cánh đồng Học Trường, nghe tin mặn tái xuất hiện, bà Võ Thị Mười trú thôn Mỹ Phước (xã Duy Phước) lo lắng: “Nếu những ngày tới mặn vẫn hoành hành, trạm bơm điện 19.5 tiếp tục dừng hoạt động thì cánh đồng này thiếu trầm trọng nước tưới là điều khó tránh khỏi. Khô hạn kéo dài, không chỉ việc tỉa dặm gặp nhiều khó khăn mà quá trình sinh trưởng và phát triển của cây lúa cũng sẽ bị ảnh hưởng nặng, nhất là trong giai đoạn đẻ nhánh tập trung”. Nỗi lo của bà Mười cũng là nỗi lo chung của cả nghìn hộ dân khác ở xã Duy Phước và Duy Vinh có ruộng lúa nhận nguồn nước tưới từ trạm bơm điện 19.5.

Huy động trạm bơm dã chiến

Trước tình hình trên, trưa 11.6, ông Hướng cùng đội ngũ thủy nông viên cơ sở nhanh chóng sửa chữa, vận hành 4 máy bơm điện dã chiến đặt tại khu vực cầu 3.2 (thôn Lang Châu Bắc, xã Duy Phước) để hút nước ngọt từ sông Đào đưa lên tuyến kênh chính của trạm bơm 19.5 rồi khẩn trương phân phối về các cánh đồng lúa. Ông Hướng nói: “Hồi gần cuối vụ đông xuân vừa rồi, do mặn xâm nhập sâu vào trạm bơm 19.5 nên chúng tôi đã lắp đặt 4 tổ máy chống hạn ở đây với tổng chi phí 119 triệu đồng. Hè thu này, kết hợp một phần kinh phí do huyện hỗ trợ, Hợp tác xã dự kiến sẽ chi thêm 210 triệu đồng để khơi thông lạch dẫn và bơm nước cứu lúa trong trường hợp trạm bơm điện 19.5 không hoạt động được vì sông Thu Bồn nhiễm mặn”. Theo ông Hướng, mới đây Hợp tác xã Dịch vụ sản xuất & kinh doanh tổng hợp Duy Phước đã huy động nhân lực, phương tiện nạo vét 1.500m lạch dẫn trên sông Đào để lấy lượng nước hồi quy và lượng nước tạo nguồn từ trạm bơm điện Xuyên Đông đưa xuống nhằm đảm bảo cho 4 máy bơm chống hạn dã chiến tại cầu 3.2 vận hành thông suốt. “Sắp tới, nếu nắng nóng hoành hành trên diện rộng, mặn vẫn cứ tấn công vào miệng bể hút của trạm bơm 19.5 với nồng độ cao thì chúng tôi sẽ tiếp tục ra quân nạo vét thêm 3.000m lạch dẫn nước trên sông Đào” – ông Hướng cho hay.

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Quảng Nam, ngoài 2 phương án trên thì hiện nay Hợp tác xã Dịch vụ sản xuất & kinh doanh tổng hợp Duy Phước cũng đang chuẩn bị lắp đặt thêm 1 máy bơm dã chiến 14kW tại khu vực cầu Treo thuộc thôn Mỹ Phước với số tiền khoảng 80 triệu đồng để chủ động cung ứng nước tưới cho 12ha lúa của thôn này. Ông Lê Trung Ba - Phó ban Nông nghiệp xã Duy Phước cho biết, bên cạnh các giải pháp vừa nêu, những ngày qua chính quyền địa phương cũng đã tích cực vận động nông dân dự trữ nguồn nước ngọt ở các ao hồ, đầm lạch lớn nhỏ để khi xảy ra tình huống cấp bách thì trưng dụng hàng chục máy bơm dầu hút nước giải cứu lúa…

NGUYỄN SỰ