Ông Nguyễn Thận, Chủ tịch UBND xã Duy Phước cho biết, 4 năm qua xã đã huy động nhiều nguồn đầu tư gần 96 tỉ đồng xây dựng xã nông thôn mới. Trong đó, ngân sách Trung ương đầu tư 28 tỉ đồng; ngân sách tỉnh đầu tư gần 12 tỉ đồng; ngân sách huyện đầu tư gần 12 tỉ đồng. Đặc biệt, xã Duy Phước đã huy động các doanh nghiệp đầu tư 3 tỉ 600 triệu đồng và nhân dân đóng góp 6 tỉ 700 triệu đồng xây dựng nông thôn mới. Xã Duy Phước là một trong 4 xã điểm xây dựng xã nông thôn mới, phấn đấu đến năm 2015 đạt 19 tiêu chí, hiện nay xã đã đạt 17 tiêu chí, trong đó có nhiều tiêu chí quan trọng, như cơ sở vật chất văn hóa, trường học, văn hóa; tỉ lệ hộ nghèo của xã giảm xuống còn 7,73%. Xã Duy Phước huy động nhiều nguồn lực đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông và thủy lợi, phấn đấu đến cuối năm 2015 đạt 2 tiêu chí còn lại này.

          Về tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa, từ đầu năm đến nay, huyện Duy Xuyên đã huy động hơn 14 tỉ đồng xây dựng nhà văn hóa theo tiêu chí xã nông thôn mới, chủ yếu là nhà văn hóa của 3 xã Duy Trinh, Duy Sơn và Duy Hòa. 4 xã điểm xây dựng nông thôn mới: Duy Hòa, Duy Sơn, Duy Trinh và Duy Phước đầu tư hơn 2 tỉ đồng sửa chữa, nâng cấp 16 nhà văn hóa thôn, trong đó có 1 tỉ 190 triệu đồng vốn chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Tại 11 xã xây dựng nông thôn mới có 64 nhà văn hóa thôn, có phòng đọc sách và sân vận động. Hai xã điểm Duy Trinh và Duy Phước đạt tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa. Hai xã điểm còn lại là Duy Sơn và Duy Hòa đang phấn đấu đến cuối năm nay đạt tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa.

Qua 4 năm nỗ lực, tích cực huy động mọi nguồn lực đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng theo tiêu chí của xã nông thôn mới, 11 xã của huyện Duy Xuyên đã đạt được nhiều tiêu chí quan trọng. Trước hết là ở 4 xã điểm đã đạt bình quân 15,5 tiêu chí / xã. Cụ thể, xã Duy Phước đạt 17 tiêu chí; Duy Trinh đạt 17 tiêu chí; Duy Sơn đạt 15 tiêu chí và xã Duy Hòa đạt 13 tiêu chí. 7 xã phấn đấu đến năm 2020 đạt xã nông thôn mới là Duy Thu, Duy Phú, Duy Tân, Duy Châu, Duy Trung, Duy Thành và Duy Vinh đạt bình quân 6,57 tiêu chí / xã. Các tiêu chí còn lại chưa đạt của 4 xã điểm vẫn là chủ yếu là giao thông, thủy lợi và văn hóa. 7 xã còn lại, các tiêu chí chưa đat chủ yếu là giao thông, thủy lợi và văn hóa.

Những thành tựu đã đạt được của 11 xã xây dựng xã nông thôn mới của huyện Duy Xuyên thật đáng ghi nhận, tuy vậy vẫn còn những tồn tại, đó là một số tiêu chí đã đạt không đảm bảo tính bền vững và những tiêu chí giao thông, thủy lợi, cơ sở vật chất và tiêu chí văn hóa khó thực hiện đạt, kể cả ở những xã điểm. Chủ tịch UBND huyện Duy Xuyên Nguyễn Công Dũng cho rằng: Những tiêu chí đã đạt của 11 xã xây dựng xã nông thôn mới, đặc biệt là 4 xã điểm: Duy Hòa, Duy Sơn, Duy Trinh và Duy Phước không đảm bảo tính bền vững. Lãnh đạo các xã điểm xây dựng xã nông thôn mới đều có chung nỗi lo lắng là tiêu chí văn hóa khó thực hiện đạt. Theo qui định trong bộ tiêu chí quốc gia xây dựng xã nông thôn mới, để đạt được tiêu chí văn hóa, trong đó phải có 70% số thôn ba năm liên tục được công nhận là thôn văn hóa. Thực tế những năm qua, trên địa bàn huyện Duy Xuyên có không quá 10% số thôn trong tổng số 92 thôn, khối phố được công nhận thôn văn hóa 3 năm liên tục. Phần lớn các thôn, khối phố khó đạt được tiêu chuẩn này, vì yếu tố khách quan, đó là bị rơi vào điểm liệt do án hình sự xảy ra trên địa bàn thôn và công dân của thôn phạm tội hình sự; tỉ lệ người sinh đứa con thứ ba trở lên vượt quá 1% số hộ trên địa bàn thôn. Thử nhìn vào xã điểm Duy Sơn, là xã có 2742 hộ, dân số gần 11337 người, có 8 thôn. Những năm qua, phần lớn các thôn ở xã Duy Sơn bị rơi vào điểm liệt xây dựng thôn văn hóa bởi tiêu chí tỉ lệ sinh con thứ ba trở lên vượt quá 1%. Đặt giả thuyết, xã Duy Sơn muốn đạt tiêu chí văn hóa xây dựng nông thôn mới yêu cầu bắt buột phải có 6 thôn được công nhận thôn văn hóa 3 năm liê tục. Điều này khó thực hiện được. Có chăng chỉ có xã điểm Duy Phước đạt được tiêu chí văn hóa, được vậy là nhờ năm 2012, 2013 xã có 6/8 thôn đạt tiêu chuẩn thôn văn hóa. Năm nay, xã Duy Phước phấn đấu 6 thôn giữ vững thôn văn hóa. Để đạt được tiêu chí này, là sự nỗ lực rất lớn và sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị.

Chủ tịch UBND xã Duy Trinh Nguyễn Văn Chiến cũng bày tỏ lo lắng là khó đạt được tiêu chí về văn hóa, mặc dù xã Duy Trinh chỉ có 4 thôn, nhưng dân số hơn 8173 người, 3 năm qua xã Duy Trinh chưa có thôn nào đạt tiêu chuẩn thôn văn hóa 3 năm liền, vì bị điểm liệt về án hình sự và tỉ lệ sinh đứa con thứ ba trở lên vượt quá mức cho phép. Điều này có nghĩa đến năm 2015 xã Duy Trinh không thể nào đạt được tiêu chí văn hóa, và mục tiêu xã điểm đến năm 2015 trở thành xã nông thôn mới sẽ không trở thành hiện thực. Đối với xã điểm Duy Hòa cũng vậy, trong 6 tiêu chí chưa đạt của xã vẫn có tiêu chí văn hóa.

Bên cạnh khó khăn, vướng mắc về tiêu chí văn hóa trong 19 tiêu chí xây dựng xã nông thôn mới, còn có khó khăn rất lớn khi thực hiện hai tiêu chí giao thông, thủy lợi. Bởi vì, hai tiêu chí này đòi hỏi phải có nguồn kinh phí rất lớn để thực hiện cứng hóa, bê tông, hóa hệ thống giao thông nông thôn, giao thông nội đồng và hệ thống kênh mương do xã quản lý. Trong khi đó, nguồn đầu tư kinh phí của Nhà nước rất hạn chế, nguồn lực của địa phương thì không đáng là bao, sức dân thì có hạn. Chủ tịch UBND xã Duy Sơn Ngô Phi Thâm cho biết, xã Duy Sơn còn đến hơn 20 Km đường giao thông liên thôn, liên xóm, trục đường chính và giao thông nội dồng chưa được cứng hóa và lót bê tông; hơn 7 Km kênh mương chưa được kiên cố hóa. Muốn đạt hai tiêu chí giao thông, thủy lợi, xã Duy Sơn cần nguồn kinh phí hơn 21 tỉ đồng, trong khi đó nguồn lực của địa phương không có.

Mục tiêu của huyện Duy Xuyên đến năm 2015, bốn xã: Duy Hòa, Duy Trinh, Duy Sơn và Duy Phước phải đạt 19 tiêu chí xã nông thôn mới. Đến thời điểm này, xã Duy Hòa còn 6 tiêu chí, Duy Trinh còn hai tiêu chí, Duy Sơn còn 5 tiêu chí, Duy Phước còn hai tiêu chí. Những tiêu chí còn lại chưa đạt của 4 xã điểm này đều rơi vào tiêu chí giao thông, thủy lợi và văn hóa. Những khó khăn, vướng mắc đã thấy rõ, muốn đạt được các tiêu chí này ở các xã điểm, đòi hỏi sự chỉ đạo một cách quyết liệt của huyện Duy Xuyên, sự vận dụng một cách linh hoạt của các cơ quan chức năng ở huyện và tỉnh, sự nỗ lực vượt bật của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương.

Hoàng Thơ