Theo ông Hồ Xuân Tịnh - Phó Giám đốc Sở Văn hóa- Thể thao và Du lịch, dù vẫn còn quá sớm để đánh giá hiệu quả trùng tu, nhưng không phủ nhận kết quả lớn nhất của dự án là đã tạo dựng lại hình dáng ban đầu của ngôi tháp, đặc biệt là trong khi chúng ta chưa có những giải pháp trùng tu tốt hơn. Đồng tình với ý kiến trên, ông Phan Hộ - Trưởng ban Quản lý di tích và du lịch Mỹ Sơn khẳng định, dự án hoàn thành đã góp phần mang đến điểm tham quan mới cho du khách trong hành trình khám phá Mỹ Sơn. Điều này được thể hiện rõ nét tại nhóm tháp G sau khi mở cửa đón khách năm 2014. “Các tháp G và E7 đang bắt đầu phát huy hiệu quả. Bây giờ du khách đến Mỹ Sơn ngoài chiêm ngưỡng các công trình kiến trúc tâm linh của người Chăm còn có thể tìm hiểu các phương pháp trùng tu đền tháp, hiểu hơn cách thức mà người Chăm xưa đã tiến hành xây dựng tháp, vốn là điều bí ẩn lâu nay” - ông Hộ chia sẻ.

Thời gian qua, Ban quản lý Di tích và du lịch Mỹ Sơn đã triển khai nhiều hoạt động bảo tồn, trùng tu nhỏ ở khu đền tháp như lót lại gạch tại những bậc cấp mòn vẹt; gia cố chân tháp A1; diệt mối mọt; phục hồi đoạn tường bao các tháp B, C, D; phát lộ chống xâm thực 2 nhóm tháp A và L… Đơn vị cũng đã trao đổi, hợp tác với Viện Sinh thái lập dự án kè suối Khe Thẻ bằng các loại cây cỏ đoạn qua các tháp B, C, D, A

Vẫn lo tháp đổ

Dự án trùng tu tháp E7 (trước đó là nhóm tháp G) được xem là đã có sự thành công khi mang đến diện mạo mới cho Mỹ Sơn, giúp hồi sinh những công trình đổ nát, tuy nhiên chừng đó vẫn chưa đủ. Theo ông Phan Hộ, nỗi lo lớn nhất của Mỹ Sơn hiện nay chính là sự nghiêng lún và phân rã của 2 tháp B3 và F1. Trong đó, nguy hiểm nhất phải kể đến tháp B3 với độ nghiêng lún mỗi năm một tăng, dù là rất nhỏ. Qua kiểm tra cho thấy, hiện tháp đã nghiêng hơn 8 độ về phía tây nam. Ngoài ra, các vết rạn nứt trên tường cũng xuất hiện nhiều hơn, nhất là trong lòng kiến trúc. Cá biệt, có vết nứt kéo dài gần 6m và rộng 8 - 12cm, một số viên gạch tại vết nứt đã bị bong rơi rất nguy hiểm. Ngoài những ảnh hưởng bởi bom đạn thời chiến tranh (vết tích còn lại là hố sâu cách tháp khoảng 5m) thì nguyên nhân rạn nứt và nghiêng lún tháp B3 chủ yếu do ảnh hưởng của nền đất yếu và sự xâm thực từ dòng Khe Thẻ tác động vào gây nên hiện tượng ngấm nước làm ẩm mục chân tháp, nhất là vào mùa mưa lũ. “Phân viện Xây dựng miền Trung thuộc Bộ Xây dựng đã 2 lần vào đây tiến hành khảo sát, lập các bước nghiên cứu nhằm chống lún tháp B3 cũng như nhóm tháp B, C, D. Tuy nhiên, đến nay phân viện vẫn chưa có giải pháp hữu hiệu hạn chế chống lún tháp B3. Mình lo thì vẫn lo nhưng lực bất tòng tâm, vì vấn đề này nằm ngoài tầm của Ban quản lý di tích. Chúng tôi cũng đã nhiều lần báo cáo, đề xuất với UBND tỉnh, Bộ VH-TT&DL và các đơn vị liên quan nhưng được trả lời là đang trong giai đoạn nghiên cứu và chưa có kết luận giải pháp nên phải chờ” - ông Hộ cho biết.

Nghiêm trọng nhất hiện nay phải kể đến tháp F1, hiện trạng không khác gì một đống gạch đổ hỗn độn được chằng chống, níu kéo bởi những trụ sắt. Càng đáng lo ngại hơn khi hầu hết gạch của tháp đã bị bạc màu và rạn đứt mạch liên kết. Nguyên nhân là việc tách rời giữa khai quật khảo cổ và trùng tu thời gian trước đã dẫn đến kết quả bong vỡ F1 như hôm nay. Trong khi đó, dự án hợp tác với phía Ấn Độ vẫn chưa thấy động tĩnh gì, dù theo kế hoạch tháng 5.2016 các chuyên gia sẽ vào Mỹ Sơn. Ông Hồ Xuân Tịnh nhìn nhận, với hiện trạng 2 tháp B3 và F1 như hiện nay rất khó cho ai “dám” đụng vào, chưa nói với F1 muốn trùng tu phải hạ giải xuống hết trong khi kinh phí hiện nay rất hạn chế do nguồn hỗ trợ từ chương trình mục tiêu về bảo tồn di sản của Bộ VH-TT&DL đã không còn. “Trong cuộc họp trực tuyến với Bộ VH-TT&DL tại Đà Nẵng mới đây, tôi cũng đã đề xuất trung ương phải có trách nhiệm chứ không thể khoán trắng cho địa phương được” - ông Tịnh cho biết.

THÂN VĨNH LỘC