Đề cập đến hoạt động chơi “biêu”, “hụi” được tồn tại từ rất lâu, đã trở thành thói quen, tập quán giao dịch tín dụng, huy động vốn của nhân dân. Từ năm 2006, Chính phủ ban hành Nghị định số 144 về họ, hụi, biêu, phường; công nhận họ, hụi, biêu, phường được gọi chung là họ, là giao dịch tín dụng hợp pháp trong nhân dân, được pháp luật bảo hộ. Hiện nay, tình hình chơi hụi trong nhân dân đang phát triển mạnh, góp phần huy động nguồn vốn phục vụ sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích từ việc chơi hụi mang lại, vẫn còn tìm ẩn nguy cơ vỡ hụi do các chủ hụi lợi dụng sơ hở của pháp luật để chiếm dụng vốn của các hụi viên mà không bị pháp luật trừng trị thích đáng. Khi vỡ hụi, việc thu hồi phần vốn đã góp của các hụi viên gặp rất nhiều khó khăn, gần như không thể thu hồi hoặc chỉ thu hồi được một phần nhỏ số vốn đã góp. Việc vỡ hụi hậu quả của nó đã dẫn đến ảnh hưởng lớn đến kinh tế, phát sinh nhiều mâu thuẫn ảnh hưởng đến an ninh trật tự tại địa phương.
Riêng trên địa bàn huyện Duy Xuyên liên tục xảy ra những vụ vỡ hụi hàng chục vụ khiến nhiều hộ gia đình lâm vào cảnh lao đao, khốn cùng. Có người suy nghĩ tiêu cực đã tìm đến cái chết như sự giải thoát khỏi cảnh nợ nần chồng chất. Xin được nêu một số vụ điển hình: Vào cuối tháng 8 năm 2017, sau khi xảy ra vụ tự tử do vỡ nợ hàng tỷ đồng của bà Nguyễn Thị Sáng, trú khối phố Mỹ Hòa, thị trấn Nam Phước trở nên náo loạn. Vốn là điểm đen cho vay nặng lãi, chơi hụi với số tiền khủng nên khi bà Sáng chết, nhiều đối tượng có số má là chủ nợ của bà Sáng quay sang đòi tiền gia đình bà. Vào năm 2018, lợi dụng mối quan hệ người thân trong gia đình, làng xóm, Đặng Thị Sinh, sinh năm 1988 trú thôn Thuận An, Duy Nghĩa thực hiện hành vi lừa đảo, dưới hình thức biêu hụi để chiếm đoạt tài sản của người khác. Nhằm che đậy hành vi phạm tội của mình, lúc đầu Sinh đã khai báo gian dối về sự thất thoát số tiền chiếm đoạt nhưng cuối cùng đối tượng nhận tội với cơ quan Công an về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhiều người ở xã Duy Hải, xã Duy Nghĩa và nhiều người ở các địa phương trong tỉnh Quảng Nam và các tỉnh lân cận với số tiền đến hàng chục tỷ đồng. Và mới năm ngoái đây, hàng trăm người dân và tiểu thương chợ chợ An Lương thuộc 2 xã Duy Nghĩa và Duy Hải bức xúc phản ánh đến các cơ quan chức năng việc bị bà Huỳnh Thị Mỹ Duyên, 52 tuổi, trú xã Duy Nghĩa lừa hàng tỷ đồng thông qua hình thức góp biêu hụi và cho vay mượn. Theo những người bị hại, vì nghe lời dụ dỗ của bà Duyên, hàng trăm người dân ở 2 xã Duy Nghĩa và Duy Hải đã tham gia vào đường dây biêu hụi cho bà Duyên cầm đầu. Sau đó, bà Duyên tuyên bố vỡ hụi, mất khả năng chi trả hàng tỷ đồng khiến nhiều nạn nhân lâm vào cảnh điêu đứng.
Nguyên nhân của tình trạng là do thói quen giao dịch đơn giản của người dân: thỏa thuận mở hụi, kêu hụi, giao nhận tiền hụi giữa chủ hụi và các hụi viên thường là thỏa thuận miệng dựa trên uy tín, sự tin tưởng lẫn nhau; không lập hợp đồng, sổ sách, chứng từ, ghi chép, theo dõi. Mặt khác, trước khi công bố vỡ hụi, chủ hụi đã có tính toán đến các giải pháp tẩu tán tài sản và tìm người tư vấn để trốn tránh pháp luật nên rất khó xử lý hình sự, hầu hết đều đưa ra tòa án giải quyết tranh chấp dân sự.
Để tránh tình trạng vỡ biêu hui, thiết nghĩ người dân không tham gia chơi với lãi suất cao, chỉ nên tham gia khi biết rõ về điều kiện, nhân thân của những người cùng chơi; Người chơi hụi nên có sổ sách ghi chép theo dõi quá trình góp vốn của mình và yêu cầu chủ hụi cung cấp các chứng từ có liên quan; Khi tham gia chơi hụi nên lập hợp đồng chơi hụi có xác nhận của chính quyền địa phương. Đây sẽ là cơ sở pháp lý để chứng minh số tiền bị chiếm dụng của các hụi viên để cơ quan điều tra tiến hành các hoạt động tố tụng và cũng là cơ sở chứng minh trước tòa khi xét xử tranh chấp dân sự giữa các bên. Người chơi hụi phải cẩn trọng trong việc đưa tiền, góp tiền, xem xét người nhận có đủ tư cách và cơ sở pháp lý để đứng ra nhận tiền của mình hay không.
Trần Phước Nhanh